Doğrultmaç devrelerinin çıkışına bağlanacak filtre devreleri her ne kadar nabazanlı akımı DC akıma yakın hale getirse de, bazı yerler vardır ki hem dalgalanma hem de gerilim değişimi istenmez. Sabit gerilim elde edebilmek için regüle devresi (gerilim düzenleyici devre) kullanmak gerekir. Sabit çıkış gerilimi veren güç kaynaklarına regüleli güç kaynağı denir. Regülasyon işlemi yapan regüle devreleri iki çeşittir. Bunlar;
1- Seri regülatör 2- Şönt regülatör.
Regüle devresi ile yük direnci seri bağlı olan regüle devrelerine seri tip regülatör denir.Regüle devresi ile yük direnci paralel bağlı olan regüle devrelerine de şönt regülatör denir.
En basit regüle devresi Şekil-1’de görülen zener diyotlu devredir. Küçük akım istenen yerlerde bu tip bir devre kullanılabilir. Regülesiz giriş gerilimi artarsa, zener iç direnci azalır. Zenerden ve öndirençten geçen akım artar. Ön dirençten geçen akım artınca üzerinde düşen gerilim de artar. Böylece çıkış gerilimi sabit kalır. Regülesiz giriş gerilimi azalırsa, zenerin direnci artar. Zenerden ve öndirençten geçen akım azalır. Ön direnç üzerinde düşen gerilim azalır. Çıkış gerilimi sabit kalır
Şekil-2’de seri regülatörün prensip şeması görülmektedir. Regülesiz giriş gerilimi artınca Rs ile gösterilen regülatör iç direnci artar. Regülatör uçlarında düşen gerilim artar ve çıkış gerilimi sabit kalır. Regülesiz giriş gerilimi azalırsa, regülatör iç direnci azalır. Regülatör üzerinde düşen gerilim değeri azalır ve çıkış gerilimi sabit kalmış olur.
Şekil-3’te seri regülatörün uygulamada kullanılan şeması görülmektedir. Seri regülatör olarak transistör kullanılmaktadır. Dikkat edilirse, transistörün kollektör-emiter arası direnci ile RL direnci birbirine seri bağlıdır. Vg regülesiz giriş gerilimi artarsa, zener diyodun iç direnci azalır. Zenerden geçen akım (Iz) artar, transistörün beyz akımı (Ib) azalır. Beyz akımı azalan transistörün kollektör akımı (Ic) da azalır. Kollektör akımı azaldığı için kollektör-emiter arasında düşen gerilim (Vce) artar. Böylece Vo çıkış gerilimi sabit kalmış olur. Vg giriş gerilimi azalırsa, zener diyodun iç direnci artar. Zenerden geçen akım (Iz) azalır, transistörün beyz akımı (Ib) artar. Beyz akımı artan transistörün kollektör akımı (Ic) da artar. Kollektör akımı arttığı için kollektör-emiter arasında düşen gerilim (Vce) azalır. Böylece Vo çıkış gerilimi sabit kalmış olur. Bu devrenin sakıncası, çıkış uçlarının kısa devre olması durumunda devreye seri bağlı transistörün kolayca bozulmasıdır. Devreden çekilebilecek akım değerini arttımak için regülatör transistörüne bir transistör daha eklemek (darlington bağlantı) gerekir (Şekil-4). Yüksek akım çekilen transistörlere soğutma parçası takılmalıdır.
Şekil-5′ te şönt regülatörün prensip şeması görülmek-tedir. Dikkat edilirse, regülasyon işlemi yapan T transistörü ile yük direnci birbirlerine paralel bağlıdır.
Regülesiz giriş gerilimi artarsa, zenerin iç direnci azalır . Zenerden geçen akım ve transistörün beyz akımı (Ib) artar. Kollektör akımı (Ic) artar. Rön direnci üzerinde düşen gerilim artacağından , transistörün kollektör – emiter gerilimi (Vce) azalır. Böylece çıkış gerilimi sabit kalmış olur. Giriş gerilimi azalırsa, zenerin iç direnci artar.Zener akımı ve transistörün beyz akımı (Ib) azalır. Beyz akımı azaldığı için kollektör akımı (Ic) azalır. Kollektör – emiter gerilimi (Vce) artar. Çıkış gerilimi sabit kalır.
Bir yanıt bırakın
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.