Alternatif akımı doğru akıma çevirmeye yarayan devrelere doğrultmaç (redresör) devresi denir. Doğrultmaçlar, diyotların tek yönde akım geçirmesi prensibinden yararlanılarak yapılmışlardır. Bilindiği gibi, alternatif akım, bir periyotluk süre içinde bir (+) , bir de (-) alternans oluşturur. Diyodun bağlanış yönüne göre, ya (+), ya da (-) alternans geçirilirse, doğrultma işlemi gerçekleştirilmiş olur.
Üç çeşit doğrultmaç vardır :
1- Yarım dalga doğrultmaç : Bir diyotla yapılan devrelerdir.
Yarım dalga doğrultmaç devreleri aşağıda görülmektedir. İlk şemada (-) şaseli doğrultmaç devresi, ikinci şekilde de (+) şaseli doğrultmaç devresi görülmektedir. (-) şaseli devrede, diyodun anoduna + alternans geldiğinde, diyot doğru kutuplanır ve akımı geçirir. Akım yük direncinin üst ucundan girer, alt ucundan çıkarak, sekonder sargının alt ucundan devresini tamamlar. Diyodun anoduna (-) alternans geldiğinde diyot ters kutuplanır ve akımı geçirmez. Sonra gelen alternanslarda olaylar tekrarlanır. Böylece yük direnci uçlarında yarım dalga nabazanlı gerilim oluşur.Oluşan bu gerilim, elektronik bir cihazı çalıştıramaz. (+) şaseli devre çıkışından ise (-) alternanslardan oluşan nabazanlı gerilim elde edilir.
Şekil 1-a : (-) Şaseli Devre Şekil 1-b : (+) Şaseli devre
Yarım dalga doğrultmaç devresinin çıkış gerilimi Vo= Vg x0 ,45 formülü ile hesaplanır.
2- Tam dalga doğrultmaç (Orta uçlu trafolu)
Şekil 2-a : (-) Şaseli Devre Şekil 2-b : (+) Şaseli Devre
Orta uçlu trafolu tam dalga doğrultmaç şemaları Şekil 2′ de görülmektedir. Orta uçlu bir transformatörün, üst ucunda (orta uca göre) pozitif alternans varsa, alt ucunda negatif alternans bulunur. Şekil 2-a ‘da görülen devrede, sekonder sargının üst ucuna (+) alternans geldiğinde; D1 doğru, D2 ters kutuplanır. D1’den geçen akım, yük direncinin üst ucundan girip, alt ucundan çıkarak trafonun orta ucundan devresini tamamlar. Sekon- der sargının üst ucuna (-) alternans geldiğinde D1 ters, D2 doğru kutuplanır. D2′ den geçen akım, yük diren- cinin üst ucundan girip, alt ucundan çıkarak trafonun orta ucundan devresini tamamlar. Böylece yük direnci uçlarında, tam dalga nabazanlı gerilim oluşur. Şekil 2-b’ deki devre çıkışından negatif yönlü tam dalga naba- zanlı gerilim elde edilir. Çünkü, diyotlar (-) alternansları geçirir.
Tam dalga doğrultmaç devresinin çıkış gerilimi Vo= 0,9Vg formülü ile hesaplanır.
3- Köprü tipi doğrultmaç: Şekil 3’te köprü tipi doğrultmaç şeması görülmektedir. Sekonder sargının üst ucuna (+) alternans geldiğinde D1 ve D3 doğru, D2 ve D4 ters kutuplanır. Akım; D1, yük direnci ve D2 ‘den geçerek sekonder sargının alt ucundan devresini tamamlar. Sekonder sargının üst ucuna (-) alternans geldiğinde D1 ve D3 ters, D2 ve D4 doğru kutuplanır. Akım; D2, yük direnci ve D4 ‘den geçerek sekonder sargının üst ucundan devresini tamamlar. Böylece yük direnci uçlarında tam dalga nabazanlı gerilim oluşur.
Şekil 3 : Köprü tipi doğrultmaç devresi
Köprü tipi tam dalga doğrultmaç devresinin çıkış gerilimi Vo= 0,9Vg formülü ile hesaplanır.
Doğrultmaç devrelerinin çıkışından elde edilen nabazanlı gerilim, elektronik cihazların çalıştırılabilmesi için uygun değildir. Elde edilen gerilimin kullanılabilmesi için, süzülmesi ( filtre edilmesi) ve regüle edilmesi gerekir.
| Yarım dalga | Tam dalga | Köprü Tip | |
| Çıkış Gerimi | Vo=0,45Vg | Vo=0,9Vg | Vo=0,9Vg |
| Filtreli | Vo=1,41Vg | Vo=1,41Vg | Vo=1,41Vg |
Bir yanıt bırakın
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.