DİRENÇ

            
Devreye uygulanan gerilim ve akım bir uçtan diğer
uca ulaşıncaya kadar izlediği yolda birtakım zorluklarla karşılaşır. Bu
zorluklar elektronların geçişin etkileyen veya geçiktiren kuvvetlerdir. İşte bu
kuvvetlere DİRENÇ denebilir. Kısaca ohm ile gösterilir
            
İlk olarak direncin tarifiyle başlayalım. Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç denir. Genel olarak “R” harfi ile
sembollendirilir. Birimi ise “W” Ohm’ dur. Aşağıdaki gibi çeşitli sembollerle gösterilir. Ohm Kanunu Kapalı Bir elektrik devresinde direnç ; devre gerilimi ile devreden geçen akımın bölümüne eşittir, 

   Elektriksel devrelerde kullanılan direnç

             
Kapalı Bir elektrik devresinde gerilim; devre direnci ile devreden geçen akımın çarpımına eşittir, Kapalı Bir elektrik devresinde akım; devre gerilimi ile devre direncinin bölümüne eşittir,gibi üç sekilde ifade edilir. Yeri gelmişken gerilim ve akımıda tanımlayalım: 
             Gerilim:Bir elektrik devresinde, iki nokta arasındaki potansiyel farka gerilim denir.Gerilim genellikle “U” harfi ile
sembollendirilir,Fakat bazı kaynaklarda “E” olarak da gösterilebilir.Birimi ise “V” Volt’ tur. Akım:Bir elektrik devresinde serbest elektronların bir taraftan diğer tarafa yer değiştirmesidir.Bu yer değiştirme güç kaynağı içinde “-” den “+” ya doğru olur,devre içinde ise “+” dan “-” ye doğru olur.Buna elektron akışı – akım denir.Akım “I” harfi ile
sembollendirilir,Birimi ise “A” Amper’ dir.
            Ohm Kanunun formülsel ifadesi ise şöyledir; R = U / I Û W = V / A Direnç Şekilleri ve yapıları Dirençler yapıldıkları malzemeye göre; 1. Karbon Dirençler , 2. Telli Dirençler olarak ikiye, Kullanılışlarına göre ise: 

1. Sabit Dirençler 
2. Ayarlı Dirençler olarak ikiye ayrılırlar. 

        
Dirençler şekildeki gibi tasarlandıkları
gibi farklı maddelerden farklı şekil ve bağlantılarla da
tasarlanabilirler;
     
Carbon Dirençler :  Şekilde görülen basit devre direncidir.

Güç Dirençleri    :   Yüksek güçlü akımlar altında da rahatlıkla çalışırlar.

     
Potansiyometre    :   Üç uçlu ayarlanabilir bir dirençtir.

          
Bu dirençlerin hacimlerinin ufak olması ve sabitsel
olarak kodlanabilmesi için renksel direnç kodları oluşturulmuştur, aşağı
da bu
kodları inceleyip hesap yapan siteler mevcuttur;

4 Bandlı Direnç hesabı için: 

5 Bandlı Direnç hesabı için: 

       Bu dirençlerin hacimlerinin ufak olması ve sabitsel
olarak kodlanabilmesi için renksel direnç kodları oluşturulmuştur, aşağı
da bu
kodları inceleyip hesap yapan siteler mevcuttur;

Bir direncin iç yapısı

      Devrede bulunan elemanlar üzerinden geçen akım ve oluşan
gerilim elemanların bağlantı şekillerine göre ikiye ayrılabilir;
     Seri Bağlama:   Elemanlar
üzerinden akım geçerken bir sırayı takip ediyprmuş gibi önce birinden sonrada
diğerinden geçerek gider. Akımlar sabit Gerilimler farklıdır. Örnek şekil aşağıdadır.

    Paralel Bağlama:   
Elemanlar ardarda değil de yan yan bağlanmıştır, akım aynı anda ikisinden birden
geçebilir. Gerilimler aynı Akımlar farklıdır. Örnek şema
 aşağıdadır.

           
Ayarlı dirençlerin 1A akım değerine kadar kullanılanlarına potansiyometre , 1A den büyük akımlarda kullanılarına ise reosta adı verilir. 1A akım değerine kadar kullanılan Sabit direnç ve potansiyometrelerin yapımında karbon maddesi kullanılır. 1A den büyük akımlarda kullanılan Sabit direnç ve reostaların yapımında ise konstantan, kentol ve mag- nezyum maddeleri kullanılır. 

            Ayrıca bazı özel dirençlerde bulunmaktadır. 1. Sanayide , bilgisyarlarda , hesap makinelerinde ve çeşitli modüllerde kullanılan entegre tipi dirençler, 2.Üzerine düşen ışık şiddetiyle ters orantılı olarak direnci değişen LDR (foto direnç), Foto direncin üzerine düşen ışık şiddeti azaldıkça direnci artar, ışık şiddeti arttıkça direnci azalır. Doğru ve Alternatif akımda da kullanılabilir. 3.Bulunduğu ortamdaki sıcaklıkla direnci değişen NTC ve PTC (termistör), NTC Negatif Sıcaklık Katsayılı dirençtir.

           Bulunduğu ortamdaki sıcaklık arttıkça direnci düşer, sıcaklık azaldıkça direnci artar. PTC Pozitif Sıcaklık Katsayılı dirençtir.Bulunduğu ortamdaki sıcaklık arttıkça direnci artar, sıcaklık azaldıkça direnci düşer. Dirençlerde Birim Dönüşümleri 1 KW = 1000 W 1 MW = 1000 KW 1 MW = 1.000.000 W 

Dirençlerin Bağlantıları 

1. Seri Bağlantı :    Bu bağlantıda dirençler birer ucundan birbirine eklenmiştir.Her dirençten aynı akım geçer. Toplam direnç (RT) ise dirençlerin cebirsel toplamına eşittir. 

2. Paralel Bağlantı :  Bu bağlantıda dirençlerin uçları birbirine bağlanmıştır. Her dirençten değeriyle o- rantılı olarak farklı akım geçer. Toplam direnç (RT) ise dirençlerin bire bölümlerinin toplamına eşittir. 3. Karışık Bağlantı : Bu bağlantıda dirençler seri ve paralel olarak bağlanmıştır.Toplam direnç (RT) ise paralel dirençlerin seriye çevrilip ( önce paralel kolların toplam direncini bularak ) , seri dirençlerin
   cebirselidir.

 DİRENÇ RENK KODLARI

1 . Sayi 2 . Band 
2 . Sayi 3 .Band 
Carpan 4 . Band 
Tolerans 
Renksiz +-20%
Gümüs x 0.01+-10%
Altin x 0.1+-5%
Siyah 0 1 
Kahverengi11x 10+-1%
Kirmizi22x 100+-2%
Turuncu33x 1000 
Sari44x 10000 
Yesil55x 100000+-0.5%
Mavi66x 1000000+-0.25%
Mor77x 10000000+-0.1%
Gri88x 100000000 
Beyaz99x 1000000000